Ney alırken dikkat edilmesi gereken çok önemli kriterler vardır. Bunların başında neyin ismi ile aynı özellikleri göstermesi gelir. İlk defa ney alacak olan kimse neyin türüne karar verdikten sonra, alacağı neyin nota düzeninin neyin türüne uygun olup olmadığını da kontrol etmelidir.
Bir örnek verecek olursak, mesela kız ney almaya karar verdik, Tüm delikleri kapatarak 2. devre nefes ile neyimizi üflediğimizde çıkması gereken nota la notası olmalıdır. Bu şekilde kız neyin ahengine uygun olarak diğer notalarda kontrol edilir. Bunu elektronik aletlerle kontrol edebildiğimiz gibi, tam olduğunu bildiğimiz ve güvendiğimiz bir başka ney ile de bu kontrolü yapabilir ve karşılaştıra biliriz. Ama şunu da söylemeliyim ki her neyin sesi bir birine benzemez, neyden neye küçük ton farklılıkları olabilir. Bu kargının cinsi ve kalınlığı ile de değişebilir. Bunu insanların seslerinin birbirinden farklı tonlarda olması gibi bir benzetme ile de açıklayabiliriz.
Bir diğer husus, neyin dem ve tiz sesleri 1. ve 4.5. devre seslerinin rahat çıkıp çıkmadığı. Bunun kontrolü de iyi bir üfleyenden dinleyerek yapılabilinir. Çünkü yeni başlandığında dem seslerin çıkarılması bir hayli zaman alacaktır.
Çok önemli diyebileceğimiz diğer bir husus ise neyi alan kişinin neyine ısınabilmesi. Yani aslında ilk defa ney üflemeye başlıyacak kişi aldığı neye içi ısınarak almalı ve üflemeli ki, kalbini o neye açabilsin.
Bu son söylediğimiz ilk başta biraz garip gelebilir ve, alt tarafı bir müzik aleti diyebilirsiniz; ama müzik aletleri ve müzik, özellikle de ney insan ruhu ile direk iç içedir. Ve yapılan eserlerde kalbin dinlenmesi, neyden çıkacak olan o lahuti seste de üfleyenle ney arasında bir bütünlük ve uyum aranması kaçınılmazdır.
Son olarak şunu da söylemeliyim ki, ney alırken verdiğiniz fiyatın almış olduğunuz neyin değeri olup olmadığına iyi karar vermeniz. Çok değerli ustalarımızın ustalıklarına saygımız olduğu gibi ney üflemenin de burjuvalık gerektirmediğini düşünenlerdenim.

Ney üfleyen ve neye gönül veren herkese başarılar diliyorum…

Seyfullah Sarı (09 Haziran 2007)